Κριτική για το Πριν ο άνεμος ξεχάσει το όνομά μου στο mytheatro.gr από την Κάτια Σωτηρίου
Η παράσταση «Πριν ο άνεμος ξεχάσει το όνομά μου», μεταφρασμένη στα ελληνικά από τη Μαρία Χατζηεμανουήλ και σκηνοθετημένη από τον Κοραή Δαμάτη, αποτελεί ένα αξιόλογο δείγμα σύγχρονου κοινωνικού θεάτρου, που απευθύνεται στην αγωνία της μνήμης και στην ακατανίκητη δύναμη της ύπαρξης. Το έργο γραμμένο από τη Martha Barcelo, με πρωτότυπο τίτλο “Πριν έρθει ο Γερμανός” , κέρδισε το II Τουρνουά Δραματουργίας Βαλεαρίδων Νήσων (2016).
Η ηρωίδα, η Τζούλια — μια γυναίκα περίπου εξηνταπέντε ετών, χήρα — αντιλαμβάνεται σταδιακά ότι χάνει τα κομμάτια της ταυτότητάς της λόγω της προοδευτικής νόσου του Αλτσχάιμερ. Ξαφνικά, η ζωή της έχει βυθιστεί σε μια εκκωφαντική κατάσταση επείγοντος. Ξέρει πλέον πως ο μεγαλύτερος εχθρός της είναι ο χρόνος. Η Τζούλια έρχεται αντιμέτωπη με την οικογένειά της, το παρελθόν της και τον ίδιο της τον εαυτό, καθώς τρέχει ενάντια στο ασταμάτητο ρολόι για να ζήσει τη ζωή της στο έπακρο, προτού το ίδιο της το μυαλό την προδώσει. Ένα βιταλιστικό έργο που μεταδίδει μια αχτίδα ελπίδας απέναντι στο αναπόφευκτο και που μας μιλά για την επιλογή, την ταυτότητα και το θάρρος. Το έργο μετουσιώνει αυτή την τραγική διαδρομή σε μια ανοιχτή πρόκληση ζωής: να ζήσει «πριν έρθει ο Γερμανός», προτού η ασθένεια κυριεύσει το μυαλό της και τη σιωπήσει.
Θεματικά, το έργο συνδυάζει την τραγωδία με το χιούμορ — ένα στοιχείο που ανέδειξε η σκηνοθεσία του Κοραή Δαμάτη , και που κάνει τη διάκριση μεταξύ «καθημερινής ζωής» και «μία ζωής που κινδυνεύει να χαθεί» πιο αισθητή. Η Τζούλια δεν αρκείται στο να υποχωρήσει· αντίθετα, φτιάχνει μια λίστα με όσα θέλει να ολοκληρώσει Πριν ο άνεμος ξεχάσει το όνομά της. Αυτή η «λίστα επιθυμιών», που ενσωματώνει μικρά και μεγάλα πράγματα, λειτουργεί ως αντίβαρο στον χρόνο που τη λυγίζει. Η επιθυμία της να ζήσει, να θυμάται, να αφήσει το στίγμα της — όλα διαπερνώνται από την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Το έργο δεν κατηγορεί την πάθηση· αποκαλύπτει την ύπουλη ροή της, αλλά παράλληλα τιμά τη δύναμη της ύπαρξης που αντιστέκεται.
Σε κοινωνικό επίπεδο, το έργο προκαλεί αναστοχασμό για τη θέση των ανθρώπων που τη μοναξιά, τη μνήμη, τη καθημερινότητα που συχνά δεν θεωρείται δράμα. Η ασθένεια γίνεται αφορμή να σταματήσουμε και να μην θεωρούμε τη ροή του χρόνου δεδομένη. Η παράσταση μας καλεί να αναγνωρίσουμε ότι «πριν» σημαίνει όχι απλώς πριν από κάτι κακό, αλλά πριν από την εκδήλωση μιας νέας πραγματικότητας — και ότι το «τώρα» είναι το πιο πολύτιμο. Ο «Γερμανός» — είναι μεταφορικό σύμβολο για την αναπόδραστη αλλαγή: τη λήθη, την απώλεια, το τέλος της αυτοδιάθεσης.
Ήδη από την αρχή η λιτή σκηνοθεσία του Κοραή Δαμάτη επιτρέπει στο κείμενο να αναδειχθεί . Επιλέγει ελάχιστα σκηνικά – έξυπνα – στοιχεία που οριοθετούν διαφορετικούς χώρους, καθαρούς φωτισμούς και χώρους που παραμένουν ανοιχτοί — σαν να αντιστοιχεί στην καθαρότητα της σκέψης πριν την αλλοίωση της μνήμης. Η Τζούλια βρίσκεται σε έναν σχεδόν αέρινο χώρο· γύρω της, ο χρόνος φαίνεται να κινείται πιο αργά, και κάθε σημείο της καθημερινότητάς της αποκτά υπαρξιακή σημασία. Αυτό το minimal περιβάλλον επιτρέπει στο κοινό να εστιάσει όχι σε εξωτερικά ερεθίσματα αλλά στην εσωτερική τροχιά της. Τεχνικά, η σκηνοθεσία επιτυγχάνει να μην χάνει την ένταση. Η διάρκεια περιορίζεται σε περίπου 70 λεπτά και έτσι η ροή της παράστασης είναι συμπαγής και βαθιά συγκινητική. Η επιλογή να αποφεύγονται υπερβολές – περιορισμός της κίνησης, συγκράτηση στη φωνή, εστίαση στις μικρές στιγμές — βοηθά στο να μην χάσει ο θεατής τον έλεγχο της αίσθησης που προκαλείται. Η σκηνογραφία (σκηνικά κουστούμια Κοραής Δαμάτης, κατασκευές Ελένη Σουμη) υποστηρίζουν την αίσθηση του απλού αλλά ουσιαστικού: λίγα έπιπλα, διακριτικά χρώματα, ένδυμα που δεν αποσπά την προσοχή αλλά συγχρόνως ενώνει την ηρωίδα και τον χρόνο της.
Η παράσταση δεν προσφέρει λύσεις, δεν παρηγορεί εύκολα. Προσφέρει αντίθετα μια καθαρή ματιά στην ανθρώπινη υπόσταση που αντιστέκεται στην απώλεια. Ένας θεατής που θα έρθει χωρίς παραδοχές θα βρει μπροστά του ένα «καθρέφτη» της καθημερινής του ζωής, του χρόνου που περνάει, της μνήμης που φθείρεται, αλλά και της δυνατότητας αντίστασης και της επιμονής στα σημαντικά, όσο υπάρχει υγεία. Σε αυτή την αίσθηση, η παράσταση κερδίζει: φέρνει το τραγικό κοντά στο οικείο, και το οικείο στην υπαρξιακή του σημασία.
Συμπερασματικά, το «Πριν ο άνεμος ξεχάσει το όνομά μου» είναι μια παράσταση που αξίζει να δει κανείς — όχι μόνο για την αξιοπρεπή θεματική της, αλλά γιατί μετατρέπει έναν προσωπικό αγώνα σε συλλογική εμπειρία. Με λιτή σκηνοθεσία, στέρεες ερμηνείες και έναν ισχυρό πυρήνα νοήματος, μας υπενθυμίζει ότι το ζητούμενο δεν είναι πότε «έρχεται ο Γερμανός», αλλά πώς ζούμε τις στιγμές πριν την αλλαγή. Και σε αυτό η Τζούλια μας δείχνει το δρόμο — με αξιοπρέπεια, θάρρος και αγάπη για τη ζωή.
Διαβάστε όλη την κριτική και δείτε περισσότερες φωτογραφίες από την παράσταση ΕΔΩ