Το κεφάλι του δράκου γράφτηκε το 1910 και ο συγγραφέας το χαρακτηρίζει παιδική φάρσα, όμως ούτε παιδική, ούτε φάρσα είναι. Με πρόσχημα ένα κλασικό παραμύθι με βασιλόπουλα και δράκους, ο Βάγιε Ινκλάν σατιρίζει και τα παραμύθια αλλά και τη βασιλική εξουσία (και κάθε εξουσία κατ’ επέκταση). Πρόκειται για ένα «αντι-παραμύθι», με εξαιρετικό χιούμορ που απευθύνεται σε θεατές όλων των ηλικιών, καθένας τους όμως, ανάλογα με την ηλικία του, μπορεί να κατανοήσει περισσότερο ή λιγότερο τα πολλά επίπεδα του έργου.
Απόσπασμα του έργου
Ένα δάσος χίλιων χρόνων στο βασίλειο του Βασιλιά Μαϊμουδάκου. Η Πριγκίπισσα εμφανίζεται με μια αυλική συνοδεία από κυρίες και δεσποινίδες των τιμών, υπηρέτες και καμαριέρηδες.Ο Τελετάρχης περπατάει μεταξύ τους χτυπώντας το έδαφος με την ασημένια του τελετουργική ράβδο. Μέσα στη σιωπή, δεσποινίδες και υπηρέτες, κυρίες και καμαριέρηδες , κινούνται με τον παιδικό αέρα που έχουν οι κουρδισμένες κούκλες. Ξέρουν να κάνουν υποκλίσεις και να χαμογελούν με τα μάτια ακίνητα, στρογγυλά και λαμπερά,σαν χάντρες από κολιέ.
ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ : Αφήστε με εδώ!
ΤΕΛΕΤΑΡΧΗΣ : Αδύνατον, Πριγκίπισσα!
ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ : Μα κοιτάξτε με, δεν αντέχω άλλο!
ΤΕΛΕΤΑΡΧΗΣ : Είναι αδύνατον να ικανοποιήσω την παράκλησή σας!
ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ : Είστε σκληρός, κύριε Τελετάρχη! Πείτε μου, τουλάχιστον, πόσος δρόμος μας μένει ακόμα.
ΤΕΛΕΤΑΡΧΗΣ : Δε μπορώ να σας το πω μετά βεβαιότητος. Κάποιοι χωρικοί τους οποίους προηγουμένως ρώτησα μου είπαν πως είναι απόσταση μιας κυνοδρομίας.
ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ : Τι κουραστικός δρόμος!
ΤΕΛΕΤΑΡΧΗΣ : Κάνετε λίγο υπομονή! Το μέρος όπου ο Δράκος τρώει τις Πριγκίπισσες δε μπορεί να είναι πολύ μακρυά. Η απόσταση μιας κυνοδρομίας δεν είναι δα τόσο μεγάλη!
ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ : Θα λιποθυμήσω !
ΤΕΛΕΤΑΡΧΗΣ : Ξεκουραστείτε λιγάκι.
ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ : Δε μπορώ να κάνω ούτε βήμα! Γιατί δε με αφήνετε εδώ, κύριε Τελετάρχη;
ΤΕΛΕΤΑΡΧΗΣ : Αδύνατον, Υψηλοτάτη! Το πρωτόκολλο επιβάλλει να παραδοθείτε στον Δράκο στην Πηγή των Νάνων! Έτσι ορίζει το έθιμο εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια. Η Αυλή του Βασιλιά πατέρα σας τηρεί κατά γράμμα τους νόμους του αγαθού Βασιλιά Μαχαιροβγάλτη, και ο δέκατος πέμπτος νόμος ορίζει ότι : κάθε φορά που ο Δράκος θα παρουσιάζεται για να ζητήσει μια Πριγκίπισσα, αυτή θα του παραδίδεται στην Πηγή των Νάνων. Δε μπορούμε να καταστρέψουμε μια παράδοση τόσο παλιά!
ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ : Μα ακριβώς επειδή είναι τόσο παλιά , κύριε Τελετάρχη!
ΔΟΥΚΙΣΣΑ : Μου φαίνεται πως θα δώσω δίκιο στην Πριγκίπισσα μου. Γνωρίζετε πολύ καλά πόσο αυστηρή είμαι σε ό,τι έχει σχέση με το πρωτόκολλο. Αλλά τώρα αισθάνομαι μια συμπόνια. Αν ο Δράκος είναι ο άρχοντας του δάσους, ελάχιστα θα τον ενδιαφέρει αν θα του παραδώσουμε τη Πριγκίπισσα στην Πηγή των Νάνων ή σε άλλη περιοχή της επικράτειάς του.
ΤΕΛΕΤΑΡΧΗΣ : Σαν ψέματα μου φαίνεται να ακούω τέτοια λόγια από το στόμα σας, Δούκισσα! Εσείς,η σπουδασμένη στο πρωτόκολλο της μεγάλης εποχής!
ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ : Όλο αυτό το πρωτόκολλο όμως, κύριε Τελετάρχη, το τηρείτε για τον Δράκο. Για μένα, που με βλέπετε πτώμα στην κούραση, ούτε πρωτόκολλο ούτε έλεος!
ΤΕΛΕΤΑΡΧΗΣ : Εγώ ακολουθώ τα πατροπαράδοτα έθιμα της Αυλής.
ΔΟΥΚΙΣΣΑ : Φίλε μου, κοιτάξτε σας παρακαλώ αν υπάρχει προηγούμενο, θέλω να πω αν κάποια άλλη Πριγκίπισσα είχε κουραστεί στο δρόμο όπως η Κυρία μας, και δείτε τι είχε γίνει τότε.
ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ : Εγώ σας λέω πάντως πως δε μπορώ να πάρω τα πόδια μου. Έχει δεν έχει προηγούμενο, κάθομαι εδώ και δεν το κουνάω ρούπι.
ΤΕΛΕΤΑΡΧΗΣ : Τέτοια συμπεριφορά, Δούκισσα, δε θα τη συναντούσες ποτέ στη μεγάλη εποχή!
ΔΟΥΚΙΣΣΑ : Σε όλες τις εποχές, φίλε μου, υπήρχαν κοριτσάκια ξεροκέφαλα και κακομαθημένα.
ΤΕΛΕΤΑΡΧΗΣ : Τι κάνετε, Πριγκίπισσα;
ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ : Ξεκουράζομαι όπως μου αρέσει, Κύριε Τελετάρχη. Θα πεθάνω για να σώσω το Βασίλειο από την καταστροφή, όχι για να καυχιέστε εσείς για τις γνώσεις σας ως Τελετάρχης! Όλοι αναγνωρίζουμε την ευρυμάθειά σας. Στο Βασίλειο του πατέρα μου είσαστε ο πιο σοφός ανόητος. Αλλά εγώ είμαι ένα κορίτσι που ξέρει μόνο να πεθαίνει για να τους σώζει όλους. Ποτέ μου δε διάβασα τους νόμους του Βασιλιά Μαχαιροβγάλτη, και δεν υπάρχει λόγος τέτοια ώρα να με ζαλίζετε μ’αυτούς.
ΤΕΛΕΤΑΡΧΗΣ : Τι θα πούμε στον Βασιλιά πατέρα σας; Τι δικαιολογία θα βρούμε;
ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ : Πάρτε τα παπούτσια μου και πείτε του πως με χτυπούσαν πολύ και δε μπορούσα να περπατήσω.
ΔΟΥΚΙΣΣΑ : Καταπληκτική ιδέα! Κάντε αυτό που σας λέει η Πριγκίπισσα και κολλήστε στον πίνακα ανακοινώσεων του παλατιού μία καταγγελία εναντίον του τσαγκάρη. Αυτό θα μπορούσε να τα διορθώσει όλα.