του Λουίς Αϊγιόν
Ένα παραληρηματικό έργο με πικρό χιούμορ: μια δυσλειτουργική φτωχή οικογένεια, έχει υπογράψει ένα ισόβιο συμβόλαιο με έναν τηλεοπτικό παραγωγό, βάσει του οποίου θα παρουσιάζει κάθε εβδομάδα μια θεατρική παράσταση χωρίς σενάριο. Σε αντάλλαγμα, η εκπομπή τούς παρέχει την πολυτελή διαβίωση, την οποία, πριν υπογράψουν το συμβόλαιο, ονειρεύονταν μόνο μέσα από τις τηλεοπτικές σειρές. Για να τους αναγκάσει να μιλάνε, ο παραγωγός έχει ορίσει μια αμοιβή βασισμένη στον αριθμό των λέξεων που θα πει ο καθένας τους. Ένα έργο με κωμικά στοιχεία αλλά και σκηνές στο βάθος τους σπαρακτικές, γύρω από την εξουσία που ασκεί η τηλεόραση στο απαίδευτο πλήθος των τηλεθεατών. Ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από τον Νίτσε: Στο έργο του “Τάδε έφη Ζαρατούστρα” ο Γερμανός φιλόσοφος αναφέρει πως στο πρώτο, πρωτόγονο στάδιο ανάπτυξής του, το ανθρώπινο πνεύμα μοιάζει με την καμήλα.
Απόσπασμα του έργου
(…)
ΜΗΤΕΡΑ: Δεν ξέρω αν θα μπορέσω.
ΠΑΤΡΙΟΣ: Αυτό να το σκεφτόσουν όταν έβαζες την υπογραφή σου.
ΜΗΤΕΡΑ: Εγώ στο λέω πάντως, δεν ξέρω αν θα μπορέσω, λίγες μέρες είμαστε εδώ μέσα και ήδη δεν αντέχω.
ΠΑΤΡΙΟΣ: Να σκέφτεσαι τις μέρες που έχουμε ρεπό, η εκπομπή είναι τέσσερις μέρες. Τέσσερις μέρες. Μας μένουν τρεις μέρες για να κάνουμε ό,τι θέλουμε. Δε θα ‘ταν κι άσχημα να πάμε βόλτα τη Δευτέρα, πρέπει να το κάνουμε…
ΜΗΤΕΡΑ: Τι μπορούμε να κάνουμε; Αφού μας παρακολουθούν.
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Είναι αλήθεια, μπορείτε να κάνετε ό,τι θέλετε.
Παύση.
ΜΗΤΕΡΑ: Μπα… τι μας λες… μιλάει. Μιλάει κιόλας. Δεν κάθεται μόνο σοβαρός-σοβαρός, μπορεί…
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Αυτό στο οποίο αναφέρομαι…
ΠΑΤΡΙΟΣ: Μια στιγμή…
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Όχι, σας παρακαλώ, εγώ ξέρω τι…
ΠΑΤΡΙΟΣ: Δεν είναι ανάγκη να τον θυμώνεις…
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Όχι, όχι, δεν είναι αυτό, ειλικρινά, δε θυμώνω τόσο εύκολα. Αυτό που θέλω να ξεκαθαρίσω είναι ότι στο συμβόλαιο ορίζεται πως μπορείτε να κάνετε ό,τι θέλετε, εγώ απλώς ελέγχω αν τηρείτε επακριβώς τους όρους του.
ΜΗΤΕΡΑ: Τις προάλλες μάς ήρθε να βγούμε… και δε μας άφησε λεπτό απ’ τα μάτια του.
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Ναι, έτσι είναι. Σε δημόσιους χώρους δεν μπορούμε ποτέ να ρισκάρουμε.
ΜΗΤΕΡΑ: Τι να ρισκάρετε;
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Να το σκάσει κάποιος από σας, για παράδειγμα… Ή να το προσπαθήσει.
ΜΗΤΕΡΑ: Άρα…;
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Είστε υποχρεωμένοι να κάνετε εκπομπή ανελλιπώς κάθε σαββατοκύριακο, σαν οικογένεια. Μεσοβδόμαδα μπορείτε να ταξιδεύετε, να βγαίνετε και να έχετε τις προσωπικές σας στιγμές, στο μπάνιο, στα δωμάτιά σας, κανένας όμως δεν μπορεί να πάει σε δημόσια εκδήλωση ή συγκέντρωση μόνος του, χωρίς τους άλλους. Αυτό ορίζει το συμβόλαιο.
ΜΗΤΕΡΑ: Ας πούμε πως θέλω να πάω σ’ ένα ξενοδοχείο μαζί του.
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Κανείς δεν το απαγορεύει, όπως επίσης κανείς δε σας απαγορεύει να βρεθείτε μόνοι σας στο σπίτι που νοικιάσαμε για σας.
ΜΗΤΕΡΑ: Να σας πω. Εσείς δηλαδή θα είστε μπροστά όταν εμείς θα…;
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Όχι… όχι. Ούτε εγώ ούτε ο γιος σας. Μπορούμε να περιμένουμε στη ρεσεψιόν. Κι αν είχα την ευκαιρία να σας δω, θα ένιωθα, πώς να το πω, αηδία.
ΠΑΤΡΙΟΣ: Κι εγώ το ίδιο…
ΜΗΤΕΡΑ: Δεν είσαι ο μόνος, εντάξει βλάκα;
ΓΙΟΣ: Δε μου αρέσει να μιλάει έτσι. Δεν έπρεπε να τον αφήσεις να μιλήσει.
ΠΑΤΡΙΟΣ: Δεν υπάρχει πρόβλημα…
ΓΙΟΣ: Όχι, υπάρχει, τι σόι μέλλον έχω εδώ;
ΠΑΤΡΙΟΣ: Είσαι καλύτερα από πριν. Άμα σε πιάσει πάλι ο πόνος από αυτό το πράγμα που έχεις στο στομάχι, θα σου πληρώσουν αμέσως θεραπεία πρώτης κατηγορίας, στο καλύτερο νοσοκομείο.
ΓΙΟΣ: Αλήθεια λέει;
ΓΙΑΤΡΟΣ: Ναι, αλήθεια.
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Έχετε πλήρη ιατρική κάλυψη.
ΓΙΑΤΡΟΣ: Είναι αλήθεια.
ΓΙΟΣ: Την τελευταία φορά που ξέρασα χολή, περίμενα πέντε ώρες στα επείγοντα.
ΠΑΤΡΙΟΣ: Πάνε αυτά τώρα.
Παύση.
ΜΗΤΕΡΑ: Τότε λοιπόν, δεν είμαστε ελεύθεροι.
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Ελεύθεροι;
ΜΗΤΕΡΑ: Ναι.
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Είπατε ελεύθεροι;
ΜΗΤΕΡΑ: Ναι, δε με ακούτε;
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Και το λέτε σοβαρά;
ΜΗΤΕΡΑ: Ναι, δεν καταλαβαίνω γιατί…
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Μπορείτε να μου το επαναλάβετε;
ΜΗΤΕΡΑ: Τι θέλετε;
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Αυτό που είπατε, σας παρακαλώ, σας παρακαλώ. Ελάτε.
ΜΗΤΕΡΑ: Με κοροϊδεύετε;
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Απλώς πείτε το άλλη μια φορά, μου φαίνεται τόσο…
ΜΗΤΕΡΑ: Τι σας φαίνεται;
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Να, πώς να το πω, δυσκολεύομαι να το πιστέψω. Εσείς είστε… σκουπιδάκια.
ΜΗΤΕΡΑ: Τι…;
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Ναι, ακριβώς αυτό…
ΜΗΤΕΡΑ: Δεν καταλαβαίνω…
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Πώς αλλιώς να σας το εξηγήσω;
ΜΗΤΕΡΑ: Για προσπαθήστε.
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Δεν μπορώ να το πιστέψω. Είστε ανθρωπάκια…
ΜΗΤΕΡΑ: Κι εσείς πού το ξέρετε…;
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: …βρίσκεστε σε ένα από τα τελευταία σκαλοπάτια.
ΜΗΤΕΡΑ: Ποια σκαλοπάτια;
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Του δυτικού πολιτισμού.
ΠΑΤΡΙΟΣ: Βρε γυναίκα, δεν είναι ανάγκη…
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Είστε πνεύματα υποταγμένα, δογματικά, και το χειρότερο, θρησκόληπτοι.
ΜΗΤΕΡΑ: Και τι θα πει…;
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: …τα δέχεστε όλα παθητικά, σαν πειθήνιο κοπάδι. Γονατίζετε πάντα στην εκκλησία ή στην ουρά για να αγοράσετε τορτίγιες.
ΜΗΤΕΡΑ: Εγώ ποτέ…
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Δεν αναλαμβάνετε πρωτοβουλία και υπακούτε μόνο σε εντολές άλλων.
ΠΑΤΡΙΟΣ: Τι λέει;
ΜΗΤΕΡΑ: Δεν ξέρω, αλλά μου ακούγεται πολύ κακό… Σας παρακαλώ, δε θα έπρεπε…
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Μπορείτε να μου πείτε σε ποια χαραμάδα της ζωούλας σας χωράει η λέξη ελευθερία;
ΜΗΤΕΡΑ: Δεν καταλαβαίνω.
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Μάλιστα… Ακριβώς, δε θα μπορούσε να δοθεί καμιά εξήγηση αυτής της έννοιας από κάποιον που δεν την έζησε ποτέ. Πώς μπορεί να παραπονιέται κανείς για το κλίμα της Σάνγκρι-Λα, χωρίς να έχει πάει ποτέ στη Σάνγκρι-Λα;
ΓΙΟΣ: Δε μ’ αρέσει αυτό. Πραγματικά. Δεν επιτρέπεται, το ξέρω, διάβασα πως υπάρχουν οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δεν μπορούν να μας κρατάνε χωρίς τη θέλησή μας, είναι, είναι, πολύ, πολύ, ταπεινωτικό.
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Εσύ μιλάς για ανθρώπινα δικαιώματα…; Σε ξαναρωτάω: εσύ μιλάς…; Τέλος πάντων. Το συμβόλαιο υπογράφτηκε.
ΓΙΟΣ: Εγώ δεν το υπέγραψα…
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Γιατί είσαι ανήλικος, γι’ αυτό.
ΓΙΟΣ: Κι όταν μεγαλώσω, τι;
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Αυτό είναι άλλο θέμα, αλλά σε διαβεβαιώνω, νεαρέ μου, πως η ζωή εκεί έξω είναι πολύ χειρότερη.
Μεγάλη σιωπή.
ΑΤΖΕΝΤΗΣ: Με την ευκαιρία αυτής της διακοπής στη ροή του λόγου, θα ήθελα να τονίσω πως η εκπομπή αυτή αποτελεί για το κοινό μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Πριν μερικά χρόνια έγινε μια απόπειρα να προβληθεί ένα θέαμα τέτοιου είδους, αλλά οι συμμετέχοντες τρελάθηκαν. Όσο εγώ μιλάω, μπορεί ο πατριός, η μητέρα ή ο γιος της να είναι άναυδοι. Δεν τους κατηγορώ. Φαντάζομαι πως οι πρώτες εκπομπές θα είναι πολύ δύσκολες: πρέπει να συνηθίσουν τις αμήχανες σιωπές με τη μουσική υπόκρουση του αρμονίου και την κενότητα των λέξεων. Ο χαρακτήρας της εκπομπής είναι αυτός.