του Γκουστάβο Οτ
3 πρόσωπα, στην αρχική εκδοχή του έργου και οι 3 άντρες. Σε πολλές παραστάσεις όμως σε διάφορες χώρες τον ρόλο του Εουχένιο έχει παίξει γυναίκα.
Περίληψη του έργου
Σε ένα παγκάκι, στον σταθμό των τρένων μιας “ξεχασμένης χώρας”, ξυπνάει ένας άντρας, ο Εουχένιο, και προσπαθεί να καταλάβει πού βρίσκεται. Όλες οι προσπάθειές του για να συνεννοηθεί με τους υπεύθυνους του σταθμού ναυαγούν και η απόλυτη αδυναμία συνεννόησης μεταξύ τους έχει τραγικές συνέπειες για τον Εουχένιο, που υφίσταται εξευτελισμούς και βασανιστήρια από τα όργανα της εξουσίας. Με αφορμή την κατάσχεση του διαβατηρίου του Εουχένιο και την αδυναμία γλωσσικής επικοινωνίας μεταξύ των πρωταγωνιστών της ιστορίας (που αποδεικνύεται τελικά μια αδυναμία φαινομενική), ο Οτ πραγματεύεται με τρόπο συναρπαστικό τα θέματα της ταυτότητας και της μετανάστευσης, μέσα σε ένα περιβάλλον που θυμίζει έντονα Κάφκα και με έναν πρωταγωνιστή που ανακαλύπτει στο τέλος πως βρίσκεται στην ίδια του τη χώρα, αλλά δεν μπορεί να επικοινωνήσει με κανέναν.
Το έργο έχει μεταφραστεί στην αγγλική, ρωσική, ιαπωνική, πολωνική και δανική γλώσσα και έχει παρασταθεί στις ΗΠΑ, τη Χιλή, την Ιρλανδία, την Τσεχία, τη Λετονία, τη Δανία, την Ισπανία, την Κολομβία, το Μονακό κ.α.
Απόσπασμα του έργου
4
Ο ΕΥΓΕΝΙΟΣ με τα μάτια δεμένα. Δίπλα του κοιμάται ο ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ, που ροχαλίζει. Πίσω, ο ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΣ τρώει σούπα, κάνοντας πολύ θόρυβο.
ΕΥΓΕΝΙΟΣ: Ποτέ δεν είχα προβλήματα με την εξουσία ή με τον στρατό. Ποτέ δεν παραβίασα νόμο. Αλήθεια, ποτέ δεν μπήκα φυλακή. Ούτε καν ήξερα πώς είναι. Μπορείτε να μου βγάλετε αυτό το πανί απ’ τα μάτια; Σας ορκίζομαι ότι δεν θα δω τίποτα. Ποτέ δεν μου είχε συμβεί κάτι τέτοιο. Πίστευα πως αυτά τα πράγματα δεν μπορούσαν να συμβούν. Στους άλλους ίσως. Αλλά ποτέ σε μένα. Φαντάζομαι πως η κυβέρνηση της χώρας μου έχει ήδη υποβάλει αίτηση για την απελευθέρωσή μου. Φαντάζομαι πως η τηλεόραση μιλάει για μένα. Κάποια εποχή, σκεφτόμουν ότι θα έπρεπε να μου συμβούν τρομερά πράγματα για να αποκτήσω εμπειρίες και να μεγαλώσω. Να μου συμβούν εκπληκτικά πράγματα όσο ήμουν ακόμα νέος. Φανταστικές ιστορίες, για να έχω να τις λέω. Ποτέ όμως δεν μου συνέβη τίποτα. Τώρα σκέφτομαι πως όλη αυτή η κατάσταση θα είναι μια εμπειρία. Αυτό που δεν ξέρω, είναι σε τι χρησιμεύει. Φαντάζομαι ότι κάτι σημαίνει. Εσείς τι πιστεύετε ότι σημαίνει; Ε; Ε; Τι πιστεύετε ότι σημαίνει όλο αυτό;
ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΣ: Δεν καταλαβαίνω τι λες. Μπορεί και να με βρίζεις σε αυτή την περίεργη γλώσσα που μιλάς, κι εγώ κάθομαι εδώ, και νομίζω ότι προσεύχεσαι. Σκάσε!
ΕΥΓΕΝΙΟΣ Ώστε κι εσείς το ίδιο πιστεύετε. Ότι αυτή η εμπειρία θα καταλήξει σε κάτι θετικό. Ότι θα μάθω πολλά πράγματα… Τι ωραία… Τι ωραία που το πιστεύετε αυτό.
ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΣ: Μπορεί να μιλάς με κώδικα. Να επικοινωνείς με τους συνεργάτες σου. Μέσω… μέσω κεραίας … ή με κάποιο τρόπο που εμείς δεν γνωρίζουμε. Από τον αέρα. Αυτό είναι. Επικοινωνείς από τον αέρα…
ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ: ( Ξυπνάει.) Τι έγινε;
ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΣ: Ροχάλιζες.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ Δεν ροχαλίζω εγώ. Ονειρευόμουν. Ονειρευόμουν ότι ήμουν άλλος. (στον ΕΥΓΕΝΙΟ) Εσύ, ονειρεύεσαι ποτέ ότι είσαι άλλος;
ΕΥΓΕΝΙΟΣ: (στον ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ) Νομίζω ότι σας γνωρίζω. Ναι… ναι… ναι…
ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ: (Τον μιμείται) Ναι… ναι… ναι…
ΕΥΓΕΝΙΟΣ: Η φωνή σας μου φαίνεται γνωστή. Δεν μπορώ να σας δω, αλλά σας καταλαβαίνω. Η φωνή σας. Η φωνή σας είναι ίδια με του στρατιώτη που είδα πριν λίγες μέρες στον σταθμό. Αυτός μου πήρε το διαβατήριο και μετά ήρθε ο άλλος και μου έλεγε συνέχεια Passport, passport.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ: Passport;
ΕΥΓΕΝΙΟΣ: Ακριβώς. Μπορείτε να μου βγάλετε το πανί από τα μάτια…;
ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ: (κοροϊδεύοντας) Ναι… ναι… ναι…
ΕΥΓΕΝΙΟΣ: Ναι; Ναι;
ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ: Ναι… ναι… Είσαι απατεώνας. Το διαβατήριό σου δεν αξίζει ούτε έναν καφέ.
ΕΥΓΕΝΙΟΣ: Πώς είπατε;
ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ: Ναι… ναι… ναι…
ΕΥΓΕΝΙΟΣ: Θυμάμαι το πρόσωπο του ανθρώπου που μου πήρε το διαβατήριο. Γιατί όταν τον είδα για πρώτη φορά, μού θύμισε κάποιον που είχα δει στην … στην τηλεόραση της χώρας μου. Ήταν ένα ρεπορτάζ για το πώς η νεολαία προετοιμαζόταν να υπερασπιστεί την πατρίδα από κάθε εχθρό. Σ’ ένα μικρό δωμάτιο, σαν αυτό εδώ ίσως, ήταν στοιβαγμένοι τουλάχιστον 80 νέοι… δίχως ρούχα. Δίχως χώρο. Ανέπνεαν με δυσκολία. Και εσείς τους ρωτούσατε: “Θέλετε να υπερασπιστείτε την πατρίδα; Θέλετε να πεθάνετε για την πατρίδα;” Κι εκείνοι απαντούσαν …
ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΣ: Ναι, θα τα δώσω όλα για τη χώρα μου.
ΕΥΓΕΝΙΟΣ: Μιλάτε σαν εκείνο τον στρατιώτη. Αν και, φαντάζομαι ότι οι στρατιώτες μιλάνε παντού με τον ίδιο τρόπο.
Ο ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ βγάζει από τα μάτια του ΕΥΓΕΝΙΟΥ το πανί.
ΕΥΓΕΝΙΟΣ Ευχαριστώ! Επιτέλους! Εσείς!!
Εκείνη τη στιγμή του βάζει το πανί στο στόμα. Ο ΕΥΓΕΝΙΟΣ δεν μπορεί να μιλήσει.
ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ: Για να δούμε τώρα πώς θα λες τις προσευχούλες σου.
Ο ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ βγάζει μια φωτογραφία με τον κρατούμενό του, σαν να είναι τρόπαιο. Έπειτα, τον μεταφέρει σε μια καρέκλα που βρίσκεται στο κέντρο της σκηνής.