του Χουάν Μαγιόργκα
- Βραβείο Caja España 1998
- Βραβείο Born 1998
- Βραβείο Celestina για τον καλύτερο θεατρικό συγγραφέα 1999-2000
- Υποψήφιο για Βραβείο ΜΑΧ καλύτερου έργου 2010
3 πρόσωπα, δύο άντρες και μια γυναίκα γύρω στα 35 με 40
Σημείωμα του συγγραφέα για το έργο:
Το έργο Γράμματα αγάπης στον Στάλιν είναι μια ιστορία αγάπης στην οποία εμπλέκονται τρία πρόσωπα: ένας άντρας, μια γυναίκα και ο διάβολος.
Είναι ένας στοχασμός για την ανάγκη που έχει ο καλλιτέχνης να τον αγαπά η εξουσία, ανάγκη τόσο δυνατή όσο και εκείνη της εξουσίας να αγαπηθεί από τον καλλιτέχνη.
Είναι μια φανταστική ιστορία βασισμένη στην τρομερή εμπειρία του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, ενός μεγάλου συγγραφέα, τον οποίον ο σταλινισμός καταδίκασε σε σιωπή. Η δράση διαδραματίζεται τη δεκαετία του ’30, όταν ο Μπουλγκάκοφ, απελπισμένος από την απόλυτη λογοκρισία που επιβάλλεται στα έργα του, μετατρέπεται σε «συγγραφέα για έναν μόνο αναγνώστη»: γράφει το ένα γράμμα μετά το άλλο στον Στάλιν, απαιτώντας ή να ζήσει ελεύθερος ως καλλιτέχνης στη Σοβιετική Ένωση ή να του δοθεί η άδεια να φύγει από τη χώρα. Περιθωριοποιμένος σε μια κοινωνία της οποίας φέρεται ως προδότης, με την υποστήριξη μόνο της συζύγου του, ο Μπουλγκάκοφ περιμένει εις μάτην μια απάντηση από τον μεγάλο σύντροφο.
Ώσπου μια μέρα δέχεται ένα τηλεφώνημα από κάποιον που του συστήνεται ως Στάλιν. Ο Μπουλγκάκοφ δεν έχει καμιά αμφιβολία επ’ αυτού. Είναι ο Στάλιν αυτός που του τηλεφωνεί, αυτός που του απευθύνει τον λόγο με σεβασμό, αυτός που υμνεί το έργο του. Δυστυχώς, το τηλεφώνημα διακόπτεται ακριβώς την ώρα που ο δικτάτορας είναι έτοιμος να ορίσει μια συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο με τον Μπουλγκάκοφ.
Αυτό το τηλεφώνημα που διακόπτεται είναι η μικρή βάση πάνω στην οποία ο Μπουλγκάκοφ στηρίζει μια μεγάλη ελπίδα. Όσο επιθυμεί την ελευθερία του ο καλλιτέχνης, άλλο τόσο επιθυμεί να ξανακούσει και τη φωνή τού τυράννου. Και οι δυο επιθυμίες του τον εξαναγκάζουν να γράφει συνεχώς, αναζητώντας το αριστοτεχνικό γράμμα που θα μπορέσει να κατακτήσει τον Στάλιν. Η επιθυμία του να συναντηθεί μαζί του τον τραβάει πολύ μακριά από τον αληθινό κόσμο, με τον οποίο η σύζυγός του θέλει να τον κρατήσει σε επαφή. Τελικά, μέσα στην αποξένωσή του, ο Μπουλγκάκοφ πραγματοποιεί την επιθυμία του: τον επισκέπτεται ένας φανταστικός Στάλιν. Αλλά η γυναίκα δεν θα παραχωρήσει αμαχητί τη θέση της στο φάντασμα.
Απόσπασμα του έργου (Σκηνή 5)
ΜΠΟΥΛΓΚΑΚΟΦ
Δεν καταλαβαίνω γιατί δεν μου τηλεφωνεί. Είχε πολλή διάθεση να μιλήσει μαζί μου. Από την αρχή ο τόνος του ήταν φιλικός, σαν να μιλούσε σε κάποιον που θέλει να αρχίσει μαζί του μια μεγάλη και βαθιά σχέση: “Λάβαμε τις επιστολές σας. Τις διαβάσαμε μαζί με τους συντρόφους. Θέλετε να φύγετε στο εξωτερικό, έτσι δεν είναι; Μας βαρεθήκατε”. Όταν εγώ του είπα πώς στριφογύριζε συνέχεια στο μυαλό μου η ερώτηση αν ένας ρώσος συγγραφέας μπορεί να ζήσει έξω από την πατρίδα του, απάντησε πως κι εκείνος αναρωτιόταν συχνά γι’ αυτό. Εκείνη τη στιγμή μου πρόσφερε μια θέση το θέατρο του Στανισλάφσκι. “Κάνετε μια αίτηση”, είπε. “Έχω την εντύπωση πως αυτή τη φορά θα τη δεχτούν”. Όταν στο λέει αυτό ο Στάλιν, ισοδυναμεί με υπόσχεση. Και πρόσθεσε: “Πρέπει να συναντηθούμε για να μιλήσουμε”. Αναρωτιόταν ποια θα ήταν η καταλληλότερη στιγμή για τη συνάντησή μας, και τότε ακριβώς, το καταραμένο το τηλέφωνο μας την έκανε τη ζημιά.
ΜΠΟΥΛΓΚΑΚΟΒΑ
Το ξέρω.
ΜΠΟΥΛΓΚΑΚΟΦ
Ήθελε τόσο πολύ να συναντηθούμε.
ΜΠΟΥΛΓΚΑΚΟΒΑ
Ξέρω.
ΜΠΟΥΛΓΚΑΚΟΦ
Έπρεπε να ακούσεις σε τι τόνο μου συστήθηκε: “Σας μιλάει ο σύντροφος Στάλιν”. Και στον ίδιο θερμό τόνο, είπε: “Λάβαμε τις επιστολές σας. Τις διαβάσαμε μαζί με τους συντρόφους. Θέλετε να φύγετε στο εξωτερικό, έτσι δεν είναι; Μας βαρεθήκατε”. Τώρα δεν είμαι και σίγουρος αν είπε ” να φύγετε στο εξωτερικό” ή “να πάτε στο εξωτερικό”. Ή μήπως είπε “να αναχωρήσετε για το εξωτερικό”; Έπρεπε να θυμάμαι τους όρους με απόλυτη ακρίβεια. Όταν αλλάζεις μια λέξη, αλλάζει όλο το νόημα. Κάτι με έκανε να του απαντήσω: “Τον τελευταίο καιρό υποβάλλω χιλιάδες φορές στον εαυτό μου το ίδιο ερώτημα: μπορεί ένας ρώσος συγγραφέας να ζήσει έξω από την πατρίδα του;” Τότε εκείνος, με πραγματική απορία, απάντησε: “Και εγώ αναρωτιέμαι συχνά γι’ αυτό. Μπουλγκάκοφ, γνωρίζετε πως είμαι πιστός θεατής σας; Γνωρίζετε πως μπορώ να απαγγείλω σκηνές ολόκληρες από τα έργα σας; Εδώ και πολύ καιρό έχω την εντύπωση πως εσείς και εγώ θα μπορούσαμε να συνεννοηθούμε. Πρέπει να συναντηθούμε για να μιλήσουμε”. Εκείνη τη στιγμή κόπηκε η γραμμή.
Παύση. Ο Μπουλγκάκοφ παίρνει χαρτί και πένα.
ΜΠΟΥΛΓΚΑΚΟΒΑ
Κι άλλο γράμμα, Μιχαήλ; Πιστεύεις πως ένα γράμμα ακόμα θα μας βγάλει από την κόλαση;
Καμία απάντηση. Ο Μπουλγκάκοφ γράφει.
Δεν θα μου το διαβάσεις;
Καμία απάντηση. Ο Μπουλγκάκοφ γράφει.
Διάβασέ μου το. Θα σε βοηθήσω. Θα κάνω πως είμαι ο Στάλιν.
Καμία απάντηση. Εκείνη τον αγγίζει, αλλά ο Μπουλγκάκοφ δεν αισθάνεται τα χέρια της.